Gjennom arbeidet med boka om den norske vindkraftmotstanden, er det ein ting som har blitt tydelegare enn i noko anna prosjekt eg har jobba med før: Det betyr noko kven det er som fortel, og kva blikk ein ser med.
Spesielt godt legg eg merke til det når eg kontaktar folk for første gong. Det er ein skepsis der, som eg godt kan forstå. Alle desse folka eg ringer rundt til, både for å snakka med og for å avtala eit eventuelt møte, har aldri møtt meg før. Dei veit ikkje kven eg er, kva eg driv med, og aller viktigast: Kva som driv meg. Det einaste dei veit, er at eg jobbar med eit prosjekt om kampen mot vindkraft.
Mange av dei eg snakkar med har spørsmål om boka, og korleis historia vil bli vinkla. Men minst like mykje lurer dei på kvifor eg har valt å skriva om akkurat dette. Kvifor bryr eg meg, kva er det eg vil ha fram?
Utan unntak forsvinn det meste av skepsisen så snart dei forstår at eg ikkje sit på eit kontor inne i Oslo og ser det heile gjennom urbane bybriller. Når eg fortel at den vesle bygda eg bur i, Valen i Kvinnherad, låg midt inne i eitt av områda som NVE peikte ut i den nasjonale ramma, og at nesten alle eg kjenner kjempar meir eller mindre aktivt mot vindkraft.
Som gammal journalist har eg lært meg nokre metodar for å skapa tillit, og for å få folk til å sleppa ein innpå seg. Det er ikkje akkurat noko nytt, men denne gongen har det aller beste trikset vist seg å vera openheit. Når eg skal avtala tidspunkt for intervju, og skriv i ei melding at eg berre må komma meg ned frå fjellet først, så eg kan ringa, skjer det noko med stemninga. Når eg svarer at eg sit i skogen og kokar kaffi, men at eg kan ringa når sola går ned, skjer det same.
For meg handlar det berre om å gjera dei tinga eg liker, som gjev energi og overskot og gode opplevingar i kvardagen. Samtidig har eg ingen problem med å sjå at det ligg eit signal om kva verdiar ein har der. Og eg har i alle fall ikkje vanskeleg for å forstå at folk som kjempar for naturen lettare opnar seg for ein som akkurat kom heim frå fjellet, enn om eg sat på trikken på veg heim frå kontoret.
Og det er ikkje noko posering, frå mi side. Eg går faktisk på tur i skogen eller fjellet kvar einaste dag heile året. Litt fordi det er slik eg klarer å sortera i tankane og tekstane eg jobbar med, men mest for å halda ein litt vond rygg i sjakk. Det er rett og slett nødvendig. Men eg ville ikkje hatt det annleis.
Samtidig er det ikkje til å legga skjul på at heile bokprosjektet om vindkraftmotstanden starta av rein fascinasjon for alle desse naboane og vennene mine som begynte å protestera høglydt gjennom 2019. Eg forstod berre ikkje kvifor dei engasjerte seg, at dette skulle vera noko å bry seg med.
Og hadde det ikkje vore for koronapandemien, hadde du gjerne sett meg på trikken òg, på veg til og frå forlagsfestar og møte og kaffiavtalar i hovudstaden. Det er òg ein del av livet eg set pris på. I brytninga mellom desse ytterpunkta, mellom bylivet og fjellet, ligg kvardagen min.
Dette er min ståstad og mitt perspektiv. Når eg skriv dette, har eg akkurat bestilt flybillettar til eit møte i Oslo. Samtidig ser eg ut på dei kvite bakkane, der frosten enno sit igjen frå natta. Eg ser på øyane utanfor, og fjorden som snirklar seg ut mot havet. To kråker herjar i det bladlause morelletreet, og sola har akkurat komme høgt nok på himmelen til å treffa dei to bikubane våre, der biene ikkje heilt har forstått at det er vinter.
Inne går oppvaskmaskinen, medan det surklar frå kaffitraktaren. Når eg berre blir ferdig med dette avsnittet skal eg pakka tursekken og komma meg av garde. Resten av dagen tar eg ved kaffibålet i skogen.
Fleire tekstar om då vinden snudde:
Det handlar om sorg
Då ho kom ut i terrenget, og såg korleis anlegget ville setja spor i naturen, kunne ikkje lenger Mona Strand seia ja. Les historia hennar her.
Ein kamp for livet
Då planane om vindkraft på Haramsøya kom, stod Birgit Oline Kjerstad midt i sitt livs største kamp. Sidan har ho berre kjempa vidare. Les historia hennar her.
Du får ei kule midt i levra
Ole Martin Dahle lever av å visa fram naturen. Det han har sett dei siste åra, får det til å gå kaldt nedover ryggen. Les historia hans her.
Spørsmål og svar
Fri og frank eller kjøpt og betalt? Her er svar på mange dei oftast stilte spørsmåla om arbeidet med boka om vindkraftmotstanden.
Mellom byen og fjellet
Det betyr alltid noko kven det er som fortel historia, og kva blikk ein ser med. Dette er mitt perspektiv.
Om forfattaren: Anders Totland bur på Valen i Kvinnherad. Han har tidlegare skrive bøker om alt frå slavehandel til romfart. Sidan hausten 2019 har han prøvd å følgja og forstå kva som har drive fram den store motstanden mot vindkraft. Denne teksten er ein del av dokumentarprosjektet Då vinden snudde.
ANDERS TOTLAND 